Պատմական Մեծ Հայքի Արցախ աշխարհի Մյուս Հաբանդ գավառ (հետագայում՝ Վարանդա)։ Գյուղը մաս է կազմել նաև Դիզակի մելիքության։ Մինչև 2020 թ․՝ Արցախի Հանրապետություն, Հադրութի շրջան, Մեծ Թաղեր։

Արցախյան պատերազմի հերոսական հաղթանակի և նահատակված մարտիկների հիշատակը հավերժացնող հուշարձանը կառուցվել է 2012 թվականին՝ պետական-ռազմական գործիչ Արթուր Աղաբեկյանի նախաձեռնությամբ։ Հուշարձանի նախագծի հեղինակը Արցախյան ազատագրական շարժման առաջամարտիկ, ազատամարտիկ, Արցախի Հանրապետության գերագույն խորհրդի պատգամավոր, նկարիչ Էմիլ Աբրահամյանն է։ Հուշահամալիրի բացումը տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 14-ին։ 

Համալիրը զբաղեցնում է 300 մ² ուղղանկյունաձև տարածք, որը հարավային և հյուսիսային կողմերից պաշտպանված է սև բազալտե պարսպապատերով, իսկ արևելյան կողմից հուշարձանը ցանկապատված է մետաղական բազրիքներով և դարպասով։ Արևմտյան կողմից հուշարձանն իր կամարակապ մի թռիչքով իջնում է թեքադիր տեղանքի ավելի ցածր հարթակը, որտեղ ստեղծվել է գեղեցիկ ծաղկանոց։ Վերջինս հյուսիսային և հարավային կողմերից աստիճաններով կապված է վերին հարթակին։ Խորհրդանշական է այն հանգամանքը, որ ծաղկանոցի հողը բերվել է ազատամարտիկների գերեզմաններից։ Այստեղ տեղադրված մետաղյա ցուցանակի վրա փորագրված է պատգամ ներկա և ապագա սերունդներին․ «․․․Խոնարհվիր, հայրենակից, քաջորդյաց բազկով պարզված այս խաչին, իբրև Խաչ-պատերազմի տանելով ընդդեմ ամենայն չարյաց, որ հավերժեն հայն ու Հայաստան․․․»։ Հուշարձանի արևելյան վերին հարթակը երկու գոտիներով նույնպես ծաղկապատվել է։

Բուն հուշարձանը ներկայացնում է երկու խաչվող կամարներով հորինվածք։ Նարնջագույն տուֆով երեսպատված կամարների և նրանց պատերի խաչաձև հատումը վերնամասում ստեղծում է 45°-ի թեքությամբ մեծաչափ խաչ (9x5 մ), որն իր հերթին առանձնանում է փայլեցված գրանիտի երեսպատումով։ Թեքված խաչը խորհրդանշում է զոհված հայորդիների անավարտ պայքարը։ Խաչվող կամարների հատման կետից կախված է բրոնզաձույլ զանգ, որի հնչյունները խորհրդանշում են հայի պայքարի շարունակականությունը։ Կամարի արևմտյան թռիչքը, որը հենված է զառիթափի լանջի ստորին հատվածին, հեռվից ստեղծում է խաչը պահող բազկի տպավորություն։ Արևելքից հուշակոթողը ուրվագծում է նաև թռիչքի պատրաստվող արծիվ։ Համալիրի հարավային պարսպապատի հյուսիսային ճակատին ամրացված են գերեզմաններից բերված հողի համար նախատեսված կավե կճուճները, որոնց վրա գրված են 31 ազատամարտիկների անունները։ Համալիրին հարակից արևելյան տարածքը անվանվել է Հաղթողաց հրապարակ։

Կառուցվել է 2012 թվականին։ Իր նպատակին ծառայել է մինչև 2020 թվականը։ 2020 թ․ հոկտեմբերից Մեծ Թաղեր գյուղը բռնազավթված է Ադրբեջանի կողմից։ Մինչև 2022 թվականը համացանցում տարածված տեսանյութերը և լուսանկարները փաստում են, որ հուշահամալիրը ենթարկվել է վանդալիզմի, տարածքն ադրբեջանցիների կողմից վերածվել է աղբանոցի։ Հուշարձանի ներկայիս վիճակի վերաբերյալ տեղեկությունները բացակայում են։

Ավերակ (գյուղի բռնազավթումից հետո ադրբեջանցիները պղծել և ավերել են հուշարձանը)